سنڌ تي بدامني جو راڄ،اغوا وارداتون وڌي ويون
انساني حقن جي ڪارڪن شبير قمبراڻي سندس ڊرائيور حاڪم سمون
اڃا تائين ڌاڙيلن جي چنبي ۾ آهن
سال 2010ع دوران سڄي سنڌ بدامني جي لپيٽ ۾ رهي، هر ننڍي وڏي شهر جو ماڻهو پاڻ کي غير محفوظ سمجهي ٿو، سنڌ جي ڪيترن ئي وڏن ضلعن ۾ اغوا جون وارداتون چوٽ چڙهيل رهيون ۽ پوليس جو ڪردار هڪ تماشائي وارو رهيو آهي، سڄي سال ۾ سئو کان وڌيڪ ماڻهن کي مختلف هنڌن تان اغوا ڪيو ويو، جن مان ڪجهه مغوي ڀنگ ڀري گهر موٽيا جڏهن ته ٻارڙن سميت ڪيترائي مغوي اڃا تائين ڌاڙيلن جي چنبي ۾ قيد آهن، جنوري کان ڊسمبر 2010ع تائين سنڌ ۾ ڪو اهڙو شهر يا ڳوٺ محفوظ نه بچيو آهي، جتان اغوا جي واردات نه ٿي هجي، ڪنڌڪوٽ ۽ قمبر- شهدادڪوٽ ضلعن ۾ معصوم ٻارڙن کي اغوا ڪرڻ جي وارداتن ۾ اضافو ٿيو، جتان ابهم ٻارڙن جي اغوا جا واقعا معمول جي ڳالهه بڻجي ويا، ٺل مان اغوا ٿيل ٻارڙي فضيلا سرڪي جو پوليس ڪيترن ئي مهينن کانپوءِ پتو لڳائڻ ۾ ناڪام وئي، جڏهن ته ٺل تعلقي مان ٻيا به 3 ماڻهو اغوا ڪيا ويا، ڪنڌڪوٽ ضلعي مان گذريل ڪجهه مهينن اندر ٽن ڄڻن کي ڌاڙيل اغوا ڪري ويا پر پوليس سندن بازيابيءَ لاءِ ڪابه ڪوشش نه ورتي، ڪنڌڪوٽ شهدادڪوٽ ۾ به ڌاڙيل اغوا جون وارداتون ڪندا رهيا. گهوٽڪي ضلعي جا 15 کان وڌيڪ ماڻهو هن وقت تائين ڌاڙيلن وٽ قيد آهن، جن جا وارث شديد ڳڻتيءَ ۾ ورتل آهن ۽ سندن گهرن ۾ روڄ راڙو متل آهي. سڄو سال اغوا جي وارداتن مان اغوا ٿيل ماڻهن ۾ ٻارڙا به شامل آهن. پوليس جي ڪارڪردگي انتهائي نااهلي واري رهي، جيڪا ڪنهن کان به لِڪل ناهي، مغوين جا وارث پنهنجي پيارن جي بازيابيءَ لاءِ سڄو سال احتجاج ڪندا رهيا پر ڪنهن به 
سکر، شڪاپور، لاڙڪاڻي ۽ قمبرشهدادڪوٽ جي پوليس کي هيل تائين مغوين جي بازيابي لاءِ ڪاميابي حاصل ناهي ٿي، پوليس روايتي طريقا استعمال ڪندي ڪجهه ڏوهاري ماڻهن ۽ پاٿاريدارن جي مائٽن تي دٻاءُ وجهڻ به شروع ڪيو آهي ۽ ان کانسواءِ معاملو سنڌ هاءِ ڪورٽ ۾ وڃڻ بعد پوليس تي عدالت جو دٻاءُ به وڌي ويو آهي پر پوءِ به پوليس اڃا تائين ناڪام آهي، ڪجهه ڏينهن پهرين آر پي او سکر لاڙڪاڻي جا ٽي مغوي بازياب ڪرائڻ لاءِ پوليس
کي سکر کان لاڙڪاڻي ايندي اغوا ڪيو ويو هو، اغوا ٿيل پروفيسر الطاف ابڙو قانون واري صوبائي وزير محمد اياز سومري جو ڀيڻويو آهي، جڏهن ته علي اظهر تنيو سينيئر وڪيل آهي، انهيءَ معاملي تي سنڌ هاءِ ڪورٽ ۾ ٻڌڻي به هلي رهي آهي، جنهن تي عدالت ڊي آءِ جي لاڙڪاڻو کي به جواب لاءِ طلب ڪيو آهي، اغوا جا واقعا ته هونئن ماضي ۾ به ٿيندا رهيا آهن پر موجوده سرڪار ۾ ٻوڏ جي صورتحال ۾ اغوا جي شروع ٿيل واقعن تي ماڻهن ۾ ڪافي ڳڻتي آهي، لاڙڪاڻي شهر مان نه رڳو اهي ٽي ڄڻا اغوا ٿيا آهن پر ڪجهه ٻارڙا به گم آهن، جن جي گهرن ۾ قرآن خواني جو سلسلو هلندڙ آهي، 27 سيپٽمبر تي پراسرار نموني گم ٿي ويل مراد واهڻ محلي جي رهواسي 12 ورهين جي نينگر فرقان شيخ جو به اڃا تائين ڏس پتو نه ملي سگهيو آهي، جنهن سبب سندس گهر ۾ روڄ راڙو متل آهي، نينگر جي بازيابي لاءِ وارثن ۾ مايوسي ڇانئجي حدن ۾ ڌاڙيلن جي ڳوٺن تي چڙهايون ڪري ڌاڙيلن جي ويجهن عزيزن کي به پوليس گرفتار ڪري ورتو آهي، پر پوءِ به مغوين تائين پهچڻ ۾ ڪاميابي حاصل ناهي ٿي، انهيءَ واقعي کي 12 ڏينهن گذري ويا آهن پر هڪ اهم ڳالهه اها به آهي ته اڃا تائين کين اغوا ڪندڙن ڪو مطالبو به ناهي ڪيو، عام طور تي ٿيندو ايئن آهي ته 
ماڻهن اغوا ڪرڻ بعد اهي ڌاڙيل ڀنگ لاءِ انهن جي مائٽن کي نياپا موڪليندا آهن، پر هنن مغوين جي بازيابي لاءِ اڃا اهڙو ڪو مطالبو سامهون نه آيو آهي، اغوا ٿي ويل اڳوڻي اي اي جي علي اظهر تنيو جي سالي وڪيل راشد تنيو چيو آهي ته اغوا جي هن واقعي بابت پوليس ڪا به ڄاڻ فراهم نه ٿي ڪري، جڏهن ته ڪشمور ضلعي مان به اغوا ٿيندڙن جو انگ 6 ٿي ويو آهي، بڊاڻي ويجهو هٿياربند ٽرڪ ڊرائيو منور جويو ۽ ڪلينر فضل عباس کي اغوا ڪري ويا، اغوا ٿيل ڪلينر ۽ ڊرائيور ميرپور ماٿيلو کان ڪاٺيون کڻڻ آيا هئا، جن کي اغوا ڪيو ويو آهي، سندن ٽرڪ هٿ آئي آهي، معلوم ٿيو آهي ته منور جويو ۽ ڪلينر فضل عباس اصل پنجاب جا رهواسي آهن، جيڪي ميرپور ماٿيلو ۾ گل محمد عرف گلو ڪلوڙ جي ٽرڪ هلائيندا آهن، اهڙي طرح عيد جي ڏينهن تي ڪنڌڪوٽ شهر جي مرزانپور پاڙي مان هٿياربندن هٿان اغوا ٿيل 6 سالن جي ڌيرج ڪمار، ان کان هڪ ڏينهن پوءِ ڪشمور پوليس جي حد 45 آر ڊي لڳ مڇي فارم تان اغوا ٿيل ٽن ڳوٺاڻن حاجي صدرالدين گولو، طالب ميراڻي ۽ سرور قاضي سميت اغوا ٿيل چئن ڄڻن کي اڃا تائين پوليس بازياب نه ڪرائي سگهي آهي، جڏهن ته ڊرائيور ۽ ڪلينر جي اغوا بعد ڪشمور ضلعي مان اغوا ٿيلن جو انگ 6 ٿي ويو آهي، اهڙي طرح سجاول مان اقليتي معاملن واري صوبائي وزير موهن لال ڪوهستاني جو اغوا ٿيل مائٽ واپاري چيتن لال به اڃا بازياب ناهي ٿيو، 10 ڏينهن گذرڻ باوجود پوليس سندس پتو لڳائي نه سگهي آهي ۽ نه ئي ڪيس داخل ٿيو آهي، ان سلسلي ۾ معلوم ٿيو آهي ته واپاري کي بااثر ماڻهن اغوا ڪرايو آهي، ذريعن جي ڏنل ڄاڻ مطابق ڌرين ۾ ڊيل ٿي وئي آهي ۽ مغوي جي بازيابي جا جلد امڪان آهن، ان کانسواءِ قمبر شهر جي مستوئي محلي مان هڪ هفتو اڳ مبينا اغوا ٿي ويل پورهيت 50 سالن جي محمد ياسين رند جي وارثن سرڪار کان مطالبو ڪيو آهي ته مغوي کي بازياب ڪرائي اسان کي انصاف ڏنو وڃي، جڏهن ته 11 ڏينهن اڳ ميروخان ڀرسان ڳوٺ خاوند ڏنو ڪلهوڙو واسي اغوا ٿيل ڊگري ڪاليج لاڙڪاڻو جا 2 شاگرد نويد احمد ۽ امجد ڪلهوڙو بازياب ٿي نه سگهيا آهن، وارثن علي اڪبر، نظير ڪلهوڙو ۽ ٻين نينگرن جي بازيابي لاءِ پاڪ ڪتاب کڻي قمبر-شهدادڪوٽ ضلعي جي وڳڻ، لالو رائنڪ ۽ ٻين مختلف ڳوٺن ۾ کڻي گهمايو، مغوي نويد جي چاچي ڪاوش کي ٻڌايو ته ٻچڙن جي بازيابي لاءِ ڪٿان به دلاسو نه مليو آهي، ان کانسواءِ گهوٽڪي ضلعي مان به هڪ هفتي دوران ڇهه ماڻهو اغوا ٿي ويا آهن، ضلعي ۾ اغوا جي وارداتن کان اڳ ۾ ڌاڙيلن پوليس اهلڪارن تي حملا ڪيا ۽ گيمڙو جي ايس ايڇ او صاحب ڏني ناريجي سميت ٽن اهلڪارن کي شهيد ڪيو ويو، جڏهن ته جروار پوليس پوسٽ جي انچارج کي هٿياربندن سرعام شهر ۾ پستول سان فائر ڪري قتل ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي، انهن سڀني واقعن دوران انتظاميه طرفان ڏوهارين جي خلاف ڪوبه موثر قدم نه کڄڻ سبب اوچتو ضلعي ۾ اغوا جا واقعا شروع ٿي ويا، ضلعي ۾ هلندڙ هفتي دوران ڏهرڪي ويجهو هڪ ڪنسٽرڪشن ڪمپني جي ٽن پورهيتن کي اغوا ڪيو ويو، جن ۾ ڏهرڪي واسي گل محمد سومرو جيڪو ڪمپني ۾ سپروائيزر آهي، اهو ٻن پورهيتن بشير احمد ۽ غمٽار گولو سان گڏ واپس گهر اچي رهيو هيو ته کيس ڌاڙيل اغوا ڪري ويا، جڏهن ته ان واقعي جي ٻئي ڏينهن تي ميرپورماٿيلي ٿاڻي جي حد جي جروار شهر مان پورهيت عاشق موچي کي اغوا ڪيو ويو جنهن کي پوليس ٻن ڏينهن ۾ راڄوڻين ڪوششن جي ذريعي بازياب ڪرايو ويو، جڏهن ته ان کان پوءِ ميرپور ماٿيلي کان پنهنجي ڳوٺ شفيع محمد اعواڻ لک جهانپور ويندي ٻن سڳن ڀائرن رمضان اعواڻ ۽ عطا محي الدين اعواڻ کي موٽرسائيڪل سميت اغوا ڪري ويا، جڏهن ته سڳن ڀائرن جي اغوا جي ٻئي ڏينهن تي ڳوٺ شفيع محمد اعواڻ جي پاڙي واري ڳوٺ مينهون ملهڻ جي چڱي مڙس محمد سچل ملهڻ کي هٿياربند گهر مان فون ڪري طريقي سان ٻاهر سڏائي اغوا ڪري ويا، اغوا ٿيل اعواڻ ڀائرن ۽ ملهڻ برادري جي چڱي مڙس بابت تر ۾ چئو ٻول آهن ته کين ڪچي ۾ ڇهين بلاڪ ۾ رهندڙ ڌاڙيلن اغوا ڪيو آهي، جڏهن ته ڏهرڪي مان اغوا ٿيل ٽن ماڻهن بابت اڃان تائين پوليس توڙي وارث ٻڏتر جو شڪار آهن ته کين ڌاڙيلن جي ڪهڙي ٽولي اغوا ڪيو آهي، گهوٽڪي ضلعي ۾ اغوا جي واقعن کان اڳ ٻوڏ دوران انتظاميا کي مختلف ذريعن وٽان اهڙي قسم جي آگاهي ملندي رهي هئي ته جئين ئي درياءَ ۾ پاڻي جي لاٿ ٿيندي تئين اغوا سميت مختلف قسم جي ڏوهن جا واقعا ٿيندا پر انتظاميه ان حوالي سان اڳواٽ ڪوبه هوم ورڪ نه ڪيو جنهن ڪري هن وقت صورتحال سنگين بڻيل آهي ضلعي ۾ اهڙي امڪاني بدامني ۽ اغوا جي واقعن جي حوالي سان گهوٽڪي جي مختلف ٿاڻن تي ايس ايڇ او رهندڙ هڪ پوليس آفيسر پنهنجي بالا آفيسرن کي اها تجويز به ڏني هئي ته ٻوڏ دوران ڪچي جي مختلف ٽٻن مان جيڪي ڏوهاري پاٿاريدار ۽ انهن جا ساٿاري نڪري پڪي تي آيا آهن، انهن جي خلاف درياءَ ۾ لاٿ اچڻ کان اڳ ڪاروائي ڪئي وڃي پر بالا آفيسرن اهڙي تجويز تي ڪم ڪرڻ بدران ان ايس ايڇ او کي ئي ضلعي مان آئوٽ ڪري ڇڏيو، نتيجي ۾ جڏهن سنڌودرياءَ ۾ اڃا پاڻي جي معمولي لاٿ ئي مس ٿي هئي ته گيمڙو جي ايس ايڇ او مٿان ڏوهارين پهريون دفعو ان وقت فائرنگ ڪئي، جڏهن هو درياءَ جي بند تي گشت ڪرڻ جي ڪوشش ڪري رهيو هو، حقيقت ۾ اهو واقعو ضلعي انتظاميه جي لاءِ هڪ نياپو هو پر انتظاميه ان کي سنجيدگي سان نه ورتو ۽ ضلعي ۾ امن امان جي حوالي سان ڪا رٿا بندي ڪرڻ بدران ان ايس ايڇ او کي هٽائڻ بابت غور ڪيو ويو پر ان ڪم ۾ ايتري دير ڪئي وئي جو ايس ايڇ او دنيا مان ئي هليو ويو، جيتوڻيڪ اغوا جي موجوده واقعن ۾ گيمڙو ۽ آس پاس رهندڙ ڌاڙيلن جو ڪو سڌو هٿ نه به هجي پر مجموعي طور تي پوليس جي رٽ ڪمزور ٿيڻ سبب ٻين پاسن جا ڏوهاري به سرگرم ٿي ويا آهن، گهوٽڪي ضلعي ۾ هن وقت جيڪي ٽولا پوليس رڪارڊ تي موجود آهن انهن ۾ گيمڙو واري تر ۾ غلام قادر عرف قادري چاچڙ علي گوهر عرف گوهرو چاچڙ حفيظ چاچڙ ۽ سندن ٽولا آهن جڏهن ته ڇهين بلاڪ ۾ مصري سندراڻي، ابراهيم عرف ڊاڪٽر ابراهيم شيخ، غلام نبي شيخ، مير شيخ ۽ سندس پٽ ظفر شيخ جا ٽولا آهن، جڏهن ته رانوتي واري پاسي سلطو شر ۽ سندس ٻين ساٿارين جا ٽولا موجود آهن، اغوا جي تازن واقعن بابت پوليس ذريعن جو چوڻ آهي ته جهانپور واري تر ۾ تازو اغوا ٿيل ماڻهن جي اغوا واري رات ڌاڙيل مصري سندراڻي غلام نبي شيخ ۽ مير شيخ جي موجودگي بابت اطلاع هئا، جڏهن ته اغوا ٿيل محمد سچل ملهڻ جيڪو پوليس اسٽيشن گهوٽڪي جي لاڳاپيل نيشنل هاءِ وي جي مهيسرو پوليس پوسٽ جو انچارج اڪبر ملهڻ جو والد آهي ان بابت وارثن جو اهو چوڻ آهي ته کيس اغوا ڪندڙ ڌاڙيلن جا پيرا سرحد ويجهو ڄام محمد علي لکڻ واري فيڊر جي پل اوجي ڊي سي ايل بند جي وچ مان ڪراس ٿي ڇهين بلاڪ ۾ داخل ٿيا آهن، جڏهن ته اغوا ٿيل اعواڻ برادري جي ماڻهن کي به ان طرف نيو ويو آهي، جنهن ڪري مغوين جي وارثن جو چوڻ آهي ته جيڪڏهن ميراحسان سندراڻي دلچسپي وٺي ته ماڻهو بازياب ٿي سگهن ٿا، جڏهن ته ڏهرڪي جي مغوين بابت اهو چيو پيو وڃي ته پ پ جي مقامي ايم اين اي جو ڪچي ۽ پڪي ۾ اثر رسوخ رکندڙ پٽ همٿ ڪري ۽ دلچسپي وٺي ته ماڻهن جي بازيابي جلدي ٿي سگهي ٿي، ان کان سواءِ ٻيو طريقو وارثن طرفان ڀنگ ڪري پنهنجن پيارن کي بازياب ڪرائڻ جو آهي پر ان سلسلي ۾ اڃا تائين ڌاڙيلن طرفان مغوين جي وارثن سان ڌاڙيلن ڪو رابطو ناهي ڪيو، جڏهن ته ٽيون آپشن پوليس جو آهي، جهڙي نموني سان ماضي ۾ ڊي پي اوز پڪي تي رهندڙ ڪچي جي ويجهن ماڻهن ۽ کين مانيون کارائيندڙ ڀوتارن جي مٿان دٻاءَ وڌو ۽ پوليس سندن اوطاقن ۾ ويهاري ڇڏي اهڙي نموني سان دليري سان ڪو آپريشن ٿئي ته مغوي بازياب ٿي سگهن ٿا پر اڃا تائين ڪوبه طريقو استعام ٿيندي نظر نه ٿو اچي جنهن ڪري مغوين جي گهرن ۾ ڪهرام متل آهي، اغوا ٿيل رمضان ۽ عطامحي الدين جيڪي سڳا ڀائر آهن، اهي ڳوٺ جي چڱي مڙس جا پٽ آهي شفيع محمد اعواڻ جي ڳوٺ جا اڪثر ماڻهو سنڌ جي ثقافت ملهه جا پهلوان آهن، سڄي سنڌ ۾ ميلن ۾ وڄي ملهه کيڏندا آهن مغوين جو والد شفيع محمد پاڻ وڏو ملهه هو، جڏهن ته مغوين ج
گهوٽڪي(رپورٽ: الهورايو بوزدار)گهوٽڪي ضلعي جا اغوا ٿيل جسقم اڳواڻ ۽ سماجي ڪارڪن سوڌو 14 ماڻهو بازياب نه ٿيا، ٽياڪڙي ڪندڙ گرفتار ڪري گم ڪيا ويا، خبرموجب گهوٽڪي ضلعي جي اغوا ٿيل ماڻهن مان مغوي سچل برادري جي چڱي